Cùng chủ đề

» Ngoại ngữ » Tiếng Lào » Bài học diễn đàn

Bài 4: Các phụ âm cấp trung

Thứ bảy - 10/10/2015 12:07

KaaN/Middle Class Consonants

As mentioned previously, the consonants of the Lao alphabet are grouped into three classes. These are called the kaaN [Middle], su4uN [High], and ta#m [Low] consonant classes. The tone of a syllable is partially determined by the class of the initial consonant. It is therefore important to know the class of the initial consonant. The other factors that govern the tone of the syllable are discussed in the Introduction to the High Class Consonants page.

(Click here to review Lao Vowels)

WHY IS IT IMPORTANT TO KNOW THE CLASS OF THE INITIAL CONSONANT? Answer!

You will first learn to read smoth/live syllables which begin with a kaaN consonant. There are 8 kaaN consonants in all. They are:

Consonant:	ກ	ຈ	ດ	ຕ	ບ	ປ	ຢ	ອ
IPA transcription	kOO	cOO	dOO	tOO	bOO	pOO	yOO	?OO

Note that none of these consonants are aspirated (pronounced with a puff of air). Also "t" and "p" are voiceless (no vibration of the vocal cords).

(The letter ອ, ?OO is considered a consonant for reasons which will become clear as we proceed.)

Look at the following Lao syllable: ກາ. It is pronounced "kaa" (low rising tone).

(Click here to refer to the Lao Tones Chart)

SAY IT ALOUD: ກາ "kaa"

Notice three things about this syllable:

a) It begins with a kaaN consonant: ກ

b) It ends in a long vowel: າ (salá "aa". The word salá means "vowel" and is always used when naming the vowels in Lao).

c) It has the low rising tone.

SAY THE SYLLABLE AGAIN: ກາ kaa

WHAT IS THE CLASS OF THE INITIAL CONSONANT? Answer!

HOW DOES THE SYLLABLE END? Answer!

WHAT TONE DOES ກາ HAVE? Answer!

(Click here to refer to the Lao Tones Chart)

We can now formulate our first rule for reading Lao.

Rule: A syllable which begins with a kaaN [Middle] consonant and ends in a long vowel is pronounced with the low rising tone.

SAY THE FOLLOWING SYLLABLES.

ກາ	ຢາ	ຈາ
ka4a	ya4a	ca4a

Note: IPA "k" is similar to "g" in English, and IPA "c" is closer to English "j".

WHAT TONE DO THEY HAVE? Answer!

WHY? Answer!

(Click here to refer to the Lao Tones Chart)

NOW SAY THESE OUT LOUD.

ດາ	ຕາ
da4a	ta4a

Note: IPA "t" is similar to the "t" in "stop".

SAY THESE OUT LOUD:

ບາ	ປາ
ba4a	pa4a

Note: IPA "p" is similar to the "p" in "spot".

The syllable ອາ is read "?aa" (low rising tone). The kaaN symbol ອ is used to fill the place of an initial consonant in a syllable which begins with a vowel sound.

READ THE FOLLOWING: ອາ "?aa"

WHAT TONE DOES IT HAVE? Answer!

WHY? Answer!

(Click here to refer to the Lao Tones Chart)

You can now recognize all eight kaaN [Middle] consonants.

Consonants:	ກ	ຈ	ດ	ຕ	ບ	ປ	ຢ	ອ
Syllables:	ກາ	ຈາ	ດາ	ຕາ	ບາ	ປາ	ຢາ	ອາ

So far we have used only one vowel symbol, າ (salá "aa"), in our examples. Not all the vowels are written after the initial consonant. salá "ee", ເx, and two other long vowels (salá "EE", ແx, and salá "oo", ໂx) are always written before the consonant. (The x indicates the place of the initial consonant of the syllable.)

READ THE FOLLOWING SYLLABLES:

ເກ	ເຈ	ເດ	ເຕ	ເບ	ເປ	ເຢ	ເອ
ke4e	ce4e	de4e	te4e	be4e	pe4e	ye4e	?e4e

WHAT TONE DO THEY HAVE? Answer!

WHY? Answer!

(Click here to refer to the Lao Tones Chart)

READ THE FOLLOWING:

ແກ	ແຈ	ແດ	ແຕ	ແບ	ແປ	ແຢ	ແອ
kE4E	cE4E	dE4E	tE4E	bE4E	pE4E	yE4E	?E4E

READ THE FOLLOWING:

ໂກ	ໂຈ	ໂດ	ໂຕ	ໂບ	ໂປ	ໂຢ	ໂອ
ko4o	co4o	do4o	to4o	bo4o	po4o	yo4o	?o4o

Three long vowels are written above the initial consonant. These are salá "ii", x ີ, salá "yy", x ື, and salá "OO", xໍ.

READ THE FOLLOWING SYLLABLES:

ກີ	ກື	ກໍ
ki4i	ky4y	kO4O

WHAT TONE DO THEY HAVE AND WHY? Answer!

(Click here to refer to the Lao Tones Chart.)

READ THE FOLLOWING OUT LOUD:

ດີ	ດື	ດໍ	ຕີ	ຕື	ຕໍ	ບີ	ບື	ບໍ
di4i	dy4y	dO4O	ti4i	ty4y	tO4O	bi4i	by4y	bO4O

READ THE FOLLOWING:

ປີ	ປື	ປໍ	ຢີ	ຢື	ຢໍ	ອີ	ອື	ອໍ
pi4i	py4y	pO4O	yi4i	yy4y	yO4O	?i4i	?y4y	?O4O

There are two more long vowels left for you to learn. They are salá "uu", xູ, and salá "ee", ເxີ. salá "uu" is written below the initial consonant.

READ THE FOLLOWING SYLLABLES:

ກູ	ຈູ	ດູ	ຕູ	ບູ	ປູ	ຢູ	ອູ
ku4u	cu4u	du4u	tu4u	bu4u	pu4u	yu4u	?u4u

salá "ee" is written to the left and above the initial consonant. Do not confuse ເx ີ ("ee") with ເx ("ee") or x ີ ("ii").

READ THE FOLLOWING SYLLABLES:

ເກີ	ເຈີ	ເດີ	ເຕີ	ເບີ	ເປີ	ເຢີ	ເອີ
ke4e	ce4e	de4e	te4e	be4e	pe4e	ye4e	?e4e

Review of Middle Class Consonants and long vowels. Read the following: .

Look at these new letters [Low Class Consonants] below. They are pronounced with the high rising tone

Consonants:	ມ	ນ	ງ	ວ
Names:	mO2O	nO2O	NO2O	vO2O

These letters belong to the ta#m [Low] class of the initial consonants. The sounds which they represent are "m", "n", "N", and "v" are called sonorants.

Rule: Syllables which begin with a kaaN [Middle] letter and end with a sonorant have the low falling tone.

READ THE FOLLOWING SYLLABLES:

ກາມ	ຕານ	ຢາງ	ດາວ
ka4am	ta4an	ya4aN	da4aw

WHAT TONE DO THEY HAVE? Answer!

WHY? Answer!

(Click here to refer to the Lao Tones Chart)

The ta#m letter ຍ (±O2O) is also a sonorant. When it is the final consonant of a syllable, it is pronounced "y".

READ THE FOLLOWING SYLLABLES:

ກາຍ	ປາຍ	ຢາຍ
ka4ay	pa4ay	ya4ay

Do not confuse the kaaN letter ຢ (yOO) with the ta#m letter ຍ (±O@O). ຢ is never used as a final consonant.

The vowel sound OO is written xໍ if the syllable has no final consonant, and ອ if it does have a final consonant. (You have previously seen ອ used as a kaaN consonant. Thus ອ has a double function: initial consonant and vowel)

READ THE FOLLOWING SYLLABLES:

ກໍ	ຈໍ	ດໍ	ກອມ	ຈອມ	ດອມ
kO4O	cO4O	dO4O	kO4Om	cO4Om	dO4Om

HOW WOULD YOU READ THESE?

ອໍ	ອອມ
?O4O	?O4Om

In ອໍ, " ອ " is the kaaN consonant and " xໍ " is the long vowel OO. In ອອມ the first " ອ " is the kaaN consonant and the second " ອ " is the long vowel OO. In the second case " ອ " is used for the vowel because the syllable ends in a consonant.

WHY DOES ອໍ HAVE LOW RISING TONE? Answer!

WHY DOES ອອມ HAVE LOW RISING TONE? Answer!

(Click here to refer to the Lao Tones Chart)

READ THE FOLLOWING WORDS:

ແດງ	ຢືມ	ຢາງ	ແກ້ວດີບໍ			ຢືນຕອນກາງ
dE4EN	yy4ym	ya4aN	kE@Ew	di4i	bO4O	yy4ym	tO4On	ka4aN
ປາຈາງ		ຢາມແກວດີບໍ
pa4a	ca4aN	ya4am	kE4Ew	di4i	bO4O

All the preceding words have low rising tone because they begin with a kaaN consonant and end with either a long vowel or a sonorant.

Look at the following syllables, both of which have kaaN initial, short vowel, and sonorant final.

ກິນ	ກຶນ
kí4n	ky4n

x ິ is called salá "í", and x ຶ is called salá "y". They are both short vowels.

READ THE FOLLOWING WORDS:

ຈິມ	ອຶງ	ດິນ	ຢຶຍ	ປິວ	ຕຶມ
cí4m	?y44N	dí4n	yy4y	pí4v	ty4m

salá a#, x ັ, and salá o#, x ົ, are written above the syllable initial consonant.

READ THE FOLLOWING SYLLABLES:

ກັນ	ກົນ	ຈັນ	ດົງ	ຕັມ	ບັງ	ປົນ
ka4n	ko4n	ca4n	do4N	ta4m	ba4N	po4n

salá ú, xຸ, is written below the initial consonant.

ກຸນ	ອຸຍ	ບຸນ	ດຸງ	ຈຸມ	ຢຸງ
ku4n	?u4y	bu4n	du4N	cu4m	yu4N

The short vowels salá e2, ເx ິ, and salá é, ເx ັ, are written as shown.

READ THE FOLLOWING SYLLABLES:

ເກິມ	ເກັມ	ເດິມ	ເຕັຍ	ເບິງ	ເປັນ	ເອັງ
ke4m	ké4m	de4m	té4y	be4N	pé4n	?é4N

salá E2, ແx ັ, and salá O2, x ັອ, are rarely used. They are written as follows:

ແກັມ	ກັອມ
kE4m	kO4m

Practice Reading:

The sound "ay" is written in two ways. Some words use the symbol ໄx while others use ໃx. With a kaaN initial they take the low rising tone.

READ THE FOLLOWING SYLLABLES:

ໄປ	ໃຈ	ໄກ	ໃນ	ໄດ	ໃບ	ໄຕ	ໄອ
pa4y	ca4y	ka4y	na4y	da4y	ba4y	ta4y	?a4y

The sound "am" is written xຳ. With a kaaN initial, it has the low rising tone.

READ THE FOLLOWING SYLLABLES:

ປຳ	ບຳ	ດຳ	ຕຳ	ກຳ	ອຳ	ຈຳ	ຢຳ
pa4m	ba4m	da4m	ta4m	ka4m	?a4m	ca4m	ya4m

The sound "aw" is written ເxົາ. With a kaaN initial, it has the low rising tone.

READ THE FOLLOWING SYLLABLES:

ເກົາ	ເອົາ	ເຈົາ	ເຢົາ	ເປົາ	ເບົາ	ເດົາ
ka4w	?a4w	ca4w	ya4w	pa4w	ba4w	da4w

Read These:

ດີບໍປາໂຕປີຢາກັນເອົາດຳ

ຈາງແກ້ວເປັນການອັນດົນໄກ

ົຢາມຕາມຢືມກິນແດງຢືນກາງ

ຕອນປານໄດດົນຕີ

The symbols, x່ (mày eêk) and x ້ (mày thóo), appearing above an initial consonant ("x") affect the tone of a syllable. These numbers are called tone marks. There are four of these in all, but only mày eêk and mày thóo are used to any great extent.

Some examples will show how the use of mày eêk affects the tone of a syllable.

ກ່າ	ka#a	high-mid tone
ກ່າມ	ka#am	high-mid tone
ກ່ຳ	ka#m	high-mid tone

The rule for mày eék is a simple one. Any syllable in which it appears has high-mid tone, no matter what the class of the initial consonant happens to be.

Rule: mày eêk always indicates high-mid tone.

READ THE FOLLOWING SYLLABLES: ຢ່າ ບໍ່

WHAT TONE DO THEY HAVE? Answer!

WHY? Answer!

(Click here to refer to the Lao Tones Chart)

Here are some words we have worked with now include mày eêk. Read them, remembering that all have high-mid tone because all have a mày eêk.

Here are some more.

A mày thóo ( x້ ) written above a kaaN initial indicates high falling tone.

ກ້າ	kàa	high falling tone
ກ້າມ	kaàm	high falling tone
ກ້ຳ	kàm	high falling tone

READ THE FOLLOWING SYLLABLES: ໄດ້ ເຈົ້າ

WHAT TONE DO THEY HAVE? Answer!

WHY?

(Click here to refer to the Lao Tones Chart)

Rule: kaaN + mày thóo has high falling tone

READ THE FOLLOWING SYLLABLES:

The sounds "ia", "ua", and "ya" are called diphthongs. As you can see, they are vowel combinations. The diphthongs can be either long or short. Since the short are rarely used, we will learn only the long ones here.

There are two forms, each for the long diphthongs "ia" and "ua" depending on whether or not the syllables in which they appear end in a consonant. Look at the following. The "x" or "xx" marks the place of the initial consonant, the "F" the place of the final consonant.

ເxັຽ	ia	xຽF	iaF
xxົວ	ua	x ວF	uaF
ເxxືອ	ya	ເxxືອF	yaF

Notice that ເxxືອ "ya" is written the same with or without a final; but that "ia" and "ua" differ in this respect.

Practice reading the long diphthongs in syllables without a final consonant. They follow the tone rules of the long vowels.

SAY THE FOLLOWING SYLLABLE: ເກັຽ kia

WHAT TONE DOES IT HAVE? Answer!

WHY? Answer!

(Click here to refer to the Lao Tones Chart)

READ THE FOLLOWING SYLLABLES:

ເປັຽ	ເດັຽ	ເຕັຽ	ເກັຽ	ເອັຽ	ເຈັຽ	ເຢັຽ
pia	dia	tia	kia	?ia	cia	yia

READ THE FOLLOWING ALSO:

ປົວ	ບົວ	ດົວ	ຕົວ	ກົວ	ອົວ	ຈົວ	ຢົວ
pu4a	bu4a	du4a	tu4a	ku4a	?u4a	cu4a	yu4a

When a syllable ends with the sound "p", "t", or "k" (called "stop" consonants), the tone of the syllable is affected.

Look at these syllables. (Note that ບ and ດ are pronounced "p" and "t" when they end a syllable.)

ກາບ	ດາບ	ຈາດ	ຢາກ	ປາກ
kaâp	daâp	caât	yaâk	paâk

Notice four things about them:

a) they begin with a kaaN consonant

b) they have a long vowel

c) they end in a "stop" consonant ("p", "t", "k")

d) they have the low falling tone

Rule: kaaN consonant + long vowel + stop consonant has low falling tone.

READ THE FOLLOWING SYLLABLES:

ປີກ	ໂດດ	ອາບ	ແບກ	ຕອດ
ຈອດ	ແປດ	ໂຢບ	ເດີກ	ກາດ

WHAT TONE DO THEY HAVE? Answer!

WHY? Answer!

(Click here to refer to the Lao Tones Chart)

Review of the short vowels.

Rule: A kaaN consonant + a short vowel + a sonorant has high rising tone

If instead of a sonorant these syllables ended in stops ("p", "t", or "k") they would be read as follows.

ຈຶກ	ດົດ
cy2k	dót

Rule: A kaaN consonant + a short vowel + a stop has high rising tone.

READ THE FOLLOWING:

WHAT TONE DO THESE SYLLABLES HAVE? Answer!

WHY? Answer!

(Click here to refer to the Lao Tones Chart)

Five of the short vowels have a different form in a syllable which does not have a final consonant.

With Final -p, -t, -k	Without Written Final Consonant
xx້F á	x ະ á
ເxxັF é	ເx ະ é
ແxxັF E2	ແx ະ E2
xxົF ó	ໂx ະ ó
xxັອF O2	ເx າະ O2

Rule: kaaN consonant + final short vowel has high rising tone.

READ THE FOLLOWING SYLLABLES:

Except for a few minor exceptions you now know all the rules for reading syllables which begin with kaaN consonants.

Below are listed most of the single syllable words, which begin with kaaN consonants. As a review of the tone rules (and vocabulary as well) practice reading them aloud.

ອັນ	ດຳ	ບໍ	ໂຕ	ປີ	ກິນ	ເຈົ້າ
ປາ	ບ້ານ	ອ້າຍ	ໄກ	ບໍ່	ຕື່ນ	ຕຸ້ຍ
ຢູ່	ກ້ອນ	ຈັກ	ສົ່ງ	ເກົ້າ	ຢາກ	ແກວ

Here are some more to practice.

ເປັນ	ອີກ	ໄກ່	ເອີ້ນ	ຈັກ	ບອກ	ໃກ້
ເປັດ	ກັນ	ປ້າ	ແກ້ວ	ຈອກ	ດີ	ເອົາ
ຕັ່ງ	ຕ້ອງ	ຈາກ	ບ່າຍ	ຢາ	ແດງ	ຈ່ອຍ
ໄດ້	ຕາ	ອອກ	ແດ່	ຈາງ	ເບິ່ງ	ຢືມ
ດູດ	ກົ່ວ	ກາມ	ກາງ	ຕອນ	ເຈັ້ຽ	ດົນ
ຢ້ານ	ຕາມ	ບ່ວງ	ຢາມ	ເຈັ່ກ	ຢືນ	ບ່ອນ
ແວ່ນ	ແຕ່ກ່ອນ	ອັງກິດ	ດົນຕີ	ຕຶກປາ	ປາກກາ	ປານໄດ

Như đã đề cập trong các phần trước, các phụ âm trong bảng chữ cái Lào được nhóm thành 3 cấp. Đó là giữa (trung), cao và thấp. Âm điệu của một âm tiết trước hết được quyết định bởi các cấp của phụ âm đầu tiên, các yếu tố khác được trình bày trong phần giới thiệu về các phụ âm cấp cao.

Có 8 phụ âm cấp giữa đó là:

Phụ âm	ກ	ຈ	ດ	ຕ	ບ	ປ	ຢ	ອ
Đọc	Ko	Cho	Đo	To	Bo	Po	Do	O

Chú ý các phụ âm trên đều không bật hơi, các chữ cái 't" và 'p" là các âm vô thanh. Chữ cái ອ được coi như một phụ âm).

Ví dụ từ ກາ được đọc là Ka:

- Từ này bắt đầu bằng phụ âm ກ (đọc là Ka) và kết thúc bằng một nguyên âm dài າ (đọc là a), có âm điệu lên cao nên đọc là ກາ (Ka).

Bây giờ chúng ta có thể hình thành nguyên tắc đầu tiên trong việc đọc tiếng Lào.

Nguyên tắc: Một âm tiết bắt đầu bằng một phụ âm thuộc cấp giữa và kết thúc bằng một nguyên âm dài thì sẽ được phát âm với giọng điệu từ thấp lên cao.

Đọc các âm tiết sau:

ກາ	ຢາ	ຈາ
Ka	Da	Cha

Chú ý: trong tiếng Lào, phiên âm "k" giống chữ "g" trong tiếng Anh và "ch" giống chữ cái "j", ví dụ mạng di động Tigo người Lào sẽ đọc là “Ti-kô”, công nghệ 3G đọc là “sảm chi” (xuất phát từ phiên âm tiếng Anh G đọc gần như j).

Đọc các từ sau:

ດາ	ຕາ
Đa	Ta

Cách phát âm "t" ở đây tương tự "t" trong từ "stop", không kéo dài âm điệu.

Đọc các âm tiết sau:

ບາ	ປາ
Ba	Pa

Các đọc "p" tương tự như "p" trong từ "spot".

Âm tiết ອາ được đọc là a (giọng điệu từ thấp lên cao, ອ đóng vai trò là âm câm). Ký tự ອđược sử dụng trước phụ âm đầu tiên trong một âm tiết mà bắt đầu là một nguyên âm.

Bây giờ bạn có thể thử đọc 8 phụ âm nhóm giữa.

Phụ âm	ກ	ຈ	ດ	ຕ	ບ	ປ	ຢ	ອ
Từ	ກາ	ຈາ	ດາ	ຕາ	ບາ	ປາ	ຢາ	ອາ

Ở đây chỉ dùng một ký hiệu nguyên âm າ (a) trong các ví dụ, các nguyên âm đều được viết sau phụ âm đầu tiên. Sa-lá Ê (ເx) và hai nguyên âm dài khác E (ແx), Ô (ໂx) luôn được viết trước phụ âm. (X chỉ vị trí của phụ âm đầu tiên của âm tiết đó).

Đọc các âm tiết sau:

ເກ	ເຈ	ເດ	ເຕ	ເບ	ເປ	ເຢ	ເອ
Kê	Chê	Đê	Tê	Bê	Pê	Dê	Ê

ແກ	ແຈ	ແດ	ແຕ	ແບ	ແປ	ແຢ	ແອ
Ke	Che	Đe	Te	Be	Pe	De	E

ໂກ	ໂຈ	ໂດ	ໂຕ	ໂບ	ໂປ	ໂຢ	ໂອ
Kô	Chô	Đô	Tô	Dô	Pô	Dô-Yô	Ô

3 nguyên âm dài được viết trên phụ âm đầu tiên. Đó là sa-lá i-x ີ, sa-lá ư -x ື, và salá o-xໍ.

Đọc các âm tiết sau:

ກີ	ກື	ກໍ
Ki	Kư	Ko

ດີ	ດື	ດໍ	ຕີ	ຕື	ຕໍ	ບີ	ບື	ບໍ
Đi	Đư	Đo	Ti	Tư	To	Bi	Bư	Bo

ປີ	ປື	ປໍ	ຢີ	ຢື	ຢໍ	ອີ	ອື	ອໍ
Pi	Pư	Po	Di-Yi	Dư – Yư	Do-Yo	I	Ư	O

Còn hai nguyên âm dài nữa là salá u - xູ được viết dưới phụ âm đầu tiên, và salá ơ - ເxີ

ĐỌC CÁC ÂM TIẾT SAU:

ກູ	ຈູ	ດູ	ຕູ	ບູ	ປູ	ຢູ	ອູ
Ku	Chu	Đu	Tu	Bu	Pu	Du	U

Salá ơ được viết phía trên bên trái của phụ âm đầu tiên. Bạn rất dễ nhầm giữa ເx ີ (ơ) với ເx (ê) hoặc x u (i).
ĐỌC CÁC ÂM TIẾT SAU:

ເກີ	ເຈີ	ເດີ	ເຕີ	ເບີ	ເປີ	ເຢີ	ເອີ
Cơ	Chơ	Đơ	Tơ	Bơ	Pơ	Dơ-Yơ	Ơ

ດີບໍ່

ປີດີ

ໂຕປາ

ປາດີບໍ່

ປີດີບໍ່

Các chữ cái thuộc phụ âm cấp thấp sau được đọc với âm điệu lên cao.

Phụ âm	ມ	ນ	ງ	ວ
Tên	Mo	No	Ngo	Vo

Những chữ cái thuộc nhóm các phụ âm cấp thấp, tương đương trong tiếng latin là M, N, Ng, V (được gọi là các âm vang), các bạn hãy chú ý để sau này viết tên, địa danh.

Nguyên tắc: Âm tiết bắt đầu bằng một chữ cái thuộc cấp giữa và kết thúc với một âm vang sẽ có âm điệu đi xuống.

ĐỌC CÁC ÂM TIẾT SAU:

ກາມ	ຕານ	ຢາງ	ດາວ
Kam	Tan	Dang-Yang	Đao

Chữ cái ຍ (Nho) là một âm vang, khi nó là phụ âm cuối của một âm tiết sẽ được đọc là "i". Ví dụ:

ກາຍ	ປາຍ	ຢາຍ
Kai	Pai	Dai - Yai

Bạn nên để ý, tránh nhầm lẫn giữa các chữ cái ຍ (Nho) với ປ (Po) và ຢ (Do – Yo) vì ປ, ຢ không bao giờ được sử dụng làm phụ âm cuối như ຍ.

Nguyên âm o được viết là xໍ khi âm tiết không có phụ âm cuối và ອ khi có phụ âm cuối.

ĐỌC CÁC ÂM TIẾT SAU:

ກໍ	ຈໍ	ດໍ	ກອມ	ຈອມ	ດອມ
Ko	Cho	Đo	Kom	Chom	Đom

ອໍ	ອອມ
O	Om

Trong từ ອໍ, "ອ" là phụ âm thuộc nhóm giữa và "xໍ" là một nguyên âm dài (đọc là O-Bo, Xo, Nho…), còn trong từ ອອມ từ đầu tiên " ອ" là một phụ âm thuộc nhóm giữa và "ອ" là một nguyên âm dài, từ "ອ" thứ 2 được sử dụng cho nguyên âm vì âm tiết này kết thúc bằng một phụ âm, hiểu đơn giản ອ đầu tiên đóng vai trò là âm câm.

ĐỌC CÁC ÂM TIẾT SAU:

ແດງ	ຢືມ	ຢາງ	ແກ້ວດີບໍ	ຢືນຕອນກາງ
	Dưm	Dang	Kẹo Đi Bo	Dưn Ton Kang
ປາຈາງ		ຢາມແກວດີບໍ
Pa Chang		Dam Ceu Đi Bo

Tất cả những từ đứng trước đều có âm điệu từ thấp lên cao vì chúng bắt đầu bằng một phụ âm thuộc nhóm giữa và kết thúc bằng nguyên âm dài hoặc một âm vang.

Xem các âm tiết sau:

ກິນ	ກຶນ
Kín	Kứn

x ິ được gọi là salá í và x ຶ được gọi là salá ứ, cả hai đều là nguyên âm ngắn.

ĐỌC CÁC ÂM TIẾT SAU:

ຈິມ	ອຶງ	ດິນ	ຢຶຍ	ປິວ	ຕຶມ
Chím	Ứng	Đín	Dưi	Píu	Tứm

salá á (ă)- xa và salá ô - xq đều đựợc viết trên các phụ âm đầu tiên.

ກັນ	ກົນ	ຈັນ	ດົງ	ຕັມ	ບັງ	ປົນ
Kăn	Kôn	Chăn	Đông	Tăm	Băng	Pôn

salá ú-xຸ, được viết phía dưới các phụ âm đầu tiên, chữ ຍ (nho) khi đứng cuối từ sẽ thành i.

ກຸນ	ອຸຍ	ບຸນ	ດຸງ	ຈຸມ	ຢຸງ
Kún	Úi	Bún	Đúng	Chúm	Dúng

Các nguyên âm ngắn salá ớ (â) -ເx ິ và salá ê - ເx ັ được viết như vậy.

ĐỌC CÁC ÂM TIẾT SAU:

ເກິມ	ເກັມ	ເດິມ	ເຕັຍ	ເບິງ	ເປັນ	ເອັງ
Kâm	Kêm	Đâm	Têi	Bâng	Pên	Êng

Thực hành đọc:

ເປັນການດີ

ປີປາຍບໍ

ຕອນຢາມກັນ

ກິນປາດົນ

ດົນຕີ

ດີບໍ

Âm "ay" được viết theo hai cách. Một vài từ sử dụng ký hiệu ໄx một vài từ khác thì sử dụng ໃx.

ĐỌC CÁC ÂM TIẾT SAU:

ໄປ	ໃຈ	ໄກ	ໃນ	ໄດ	ໃບ	ໄຕ	ໄອ
Pay	Chay	Kay	Nay	Day	Bay	Tay	Ay

Âm “ăm” được viết xຳ.

ĐỌC CÁC ÂM TIẾT SAU

ປຳ	ບຳ	ດຳ	ຕຳ	ກຳ	ອຳ	ຈຳ	ຢຳ
Păm	Băm	Đăm	Tăm	Kăm	Ăm	Chăm	Dăm-Yăm

Âm “au” được viết ເxົາ.

ĐỌC CÁC ÂM TIẾT SAU

ເກົາ	ເອົາ	ເຈົາ	ເຢົາ	ເປົາ	ເບົາ	ເດົາ
Kau	Au	Chau	Dau-Yau	Pau	Bau	Đau

Thực hành đọc

ເອົາອັນໄດ

ໄກປານໄດ

ປາດຳດີ

ເອົາປາໂຕໄດ

ເອົາປາໄປກິນ

ກ່າ	Kà	Âm cao vừa
ກ່າມ	Kàm	Âm cao vừa
ກ່ຳ	Kằm	Âm cao vừa

Nguyên tắc sủ dụng “mày ệc” rất đơn giản, phát âm giống dấu huyền trong tiếng Việt. Bất kỳ âm tiết nào xuất hiện đều có âm cao vừa dù chúng có thuộc cấp phụ âm đầu tiên nào.

Nguyên tắc: “mày ệc” luôn có âm cao vừa

ĐỌC CÁC ÂM TIẾT SAU

ບໍ່

ຢູ່

ແຕ່

ເຈັ່ກ

ຕັ່ງ

ບ່ອນ

ແດ່

ຈ່ອຍ

ຕື່ນ

ເບິ່ງ

ບ່າຍ

ສົ່ງ

ໄກ່

ແວ່ນຕາ

ແຕ່ກ່ອນ

“Mày thô” ( x້ ) được viết bên trên phụ âm đầu nhóm giữa sẽ có âm điệu từ cao xuống thấp. Đọc như dấu nặng trong tiếng Việt.

ກ້າ	Kạ
ກ້າມ	Kạm
ກ້ຳ	Kặm

ĐỌC CÁC ÂM TIẾT SAU

Nguyên tắc: phụ âm giữa + “mày thô” có âm điệu lên cao.

ບ້ານ

ເອີ້ນ

ຕ້ອງ

ກ້ອນ

ອ້າຍ

ຕຸ້ຍ

ປ້າ

Các âm “ía”, “ua”, và “ưa” được gọi là các nguyên âm đôi, các từ này do các phụ âm kết hợp với nhau. Các nguyên âm đôi có thể ngắn hoặc dài.

Có hai hình thức một cho các nguyên âm đôi dài "ía" và "ua" phụ thuộc vào âm tiết có kết thúc phụ âm hay không. Xem ví dụ sau đây "x" hay "xx" đánh dấu vị trí của phụ âm đầu tiên, chữ cái "F" - vị trí của phụ âm cuối.

ເxັຍ	ia	xຍF	iaF (tương tự yê trong từ uyên)
xxົຍ	ua	x ວF	uaF
ເxxືຍ	ưa	ເxxືຍ	ưaF

ĐỌC CÁC ÂM TIẾT SAU

ເປັຍ	ເດັຍ	ເຕັຍ	ເກັຍ	ເອັຍ	ເຈັຍ	ເຢັຍ
Pía	Đía	Tía	Kía	Ía	Chía	Día – Yía

ĐỌC CÁC ÂM TIẾT SAU:

ປົວ	ບົວ	ດົວ	ຕົວ	ກົວ	ອົວ	ຈົວ	ຢົວ
Pua	Bua	Đua	Tua	Kua	Ua	Chua	Dua-Yua

Khi một âm tiết kết thúc bằng “t” hay “k” (gọi là phụ âm tắt/nổ), điều này cũng ảnh hưởng đến âm điệu của từ.
Xem các âm tiết sau, chú ý ບ và ດ được phát âm là "p" và "t" khi chúng kết thúc là một âm tiết.

ກາບ	ດາບ	ຈາດ	ຢາກ	ປາກ
Kap	Đap	Chat	Dak-Yak	Pak

Chú ý về từ này:

a) Các từ này bắt đầu với một phụ âm thuộc nhóm giữa

b) Các từ này có một nguyên âm dài

c) Các từ này kết thúc bằng một phụ âm tắc ("p", "t", "k")

d) Các từ này có âm điệu từ thấp lên cao.

Nguyên tắc: phụ âm thuộc nhóm giữa + nguyên âm dài + nguyên âm tắc có âm điệu từ thấp lên cao

ĐỌC CÁC ÂM TIẾT SAU:

ປີກ	ໂດດ	ອາບ	ແບກ	ຕອດ
ຈອດ	ແປດ	ໂຢບ	ເດີກ	ກາດ

ກິນ

ກຶນ

ກັນ

ກົນ

ກຸນ

ເກິນ

ເກັນ

ແກັນ

ກັອນ

Nguyên tắc: phụ âm thuộc nhóm giữa + nguyên âm ngắn + 1 âm vang có âm điệu từ thấp lên cao.

Nếu thay thế một âm vang thì các âm tiết này sẽ kết thúc bằng âm tắc ("p", "t", hoặc "k"), các từ này được đọc như sau:

ຈຶກ	ດົດ
Chức	Đốt

Nguyên tắc: phụ âm thuộc nhóm giữa + nguyên âm ngắn có âm điệu từ thấp lên cao.

Đọc các từ sau:

ກົບ

ຢິກ

ດັບ

ຕຶກ

ບຸດ

ເປິກ

không có nguyên âm cuối

xະ á

ເxະ ế

ແxະ é

ໂxະ ố

ເxາະ ó

Nguyên tắc: phụ âm thuộc nhóm giữa + nguyên âm ngắn cuối có âm điệu từ thấp lên cao.

ĐỌC CÁC ÂM TIẾT SAU

ຈະ

ແຕະ

ເປາະ

ເຢະ

ໂຕະ

Sau đây là các từ đơn âm tiết mà bắt đầu bằng phụ âm thuộc cấp giữa. Thực hành đọc các từ sau:

ອັນ	ດຳ	ບໍ	ໂຕ	ປີu	ກິນ	ເຈົ້າ
ປາ	ບ້ານ	ອ້າຍ	ໄກ	ບໍ່	ຕື່ນ	ຕຸ້ຍ
ຢູ່	ກ້ອນ	ຈັກ	ສົ່ງ	ເກົ້າ	ຢາກ	ແກວ

Thực hành:

ປັນ	ອີກ	ໄກ່	ເອີ້ນ	ຈັກ	ບອກ	ໃກ້
ເປັດ	ກັນ	ປ້າ	ແກ້ວ	ຈອກ	ດີ	ເອົາ
ຕັ່ງ	ຕ້ອງ	ຈາກ	ບ່າຍ	ຢາ	ແດງ	ຈ່ອຍ
ໄດ້	ຕາ	ອອກ	ແດ່	ຈາງ	ເບິ່ງ	ຢືມ
ດູດ	ກົ່ວ	ກາມ	ກາງ	ຕອນ	ເຈັ້ຽ	ດົນ
ຢ້ານ	ຕາມ	ບ່ວງ	ຢາມ	ເຈັ່ກ	ຢືນ	ບ່ອນ
ແວ່ນ	ແຕ່ກ່ອນ	ອັງກິດ	ດົນຕີ	ຕຶກປາ	ປາກກາ	ປານໄດ

Những tin mới hơn

Những tin cũ hơn