KẾT QUẢ CỦA VIỆC TỔ CHỨC THỰC HIỆN THU HÚT ĐẦU TƯ NƯỚC NGOÀI VÙNG DUYÊN HẢI MIỀN TRUNG THỜI GIAN QUA VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA HIỆN NAY
Chủ nhật - 09/07/2017 22:00
TS.Trần Ngọc Sơn
Vùng Duyên hải miền Trung gồm 05 tỉnh, thành phố vùng kinh tế trọng điểm miền Trung (Thừa Thiên Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định) và 04 tỉnh, thành phố vùng Duyên hải Nam Trung bộ (Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận). Vùng có vị trí chiến lược, nằm ở trung độ của đất nước trên các trục giao thông Bắc - Nam quan trọng về cả đường bộ, đường sắt, đường biển và đường hàng không. Đây chính là cửa ngõ ra biển Đông của các quốc gia tiểu vùng sông Mekong mở rộng theo Hành lang kinh tế Đông – Tây đi từ Myanmar qua các nước Thái Lan, Lào và kết thúc tại cảng Đà Nẵng. Vùng rất gần các tuyến hàng hải, vận tải biển quốc tế, kết nối với ASEAN và các quốc gia Đông Bắc Á. Toàn Vùng có 06 sân bay (trong đó 04 cảng hàng không quốc tế với sân bay Đà Nẵng lớn thứ ba của Việt Nam), 08 cảng biển nước sâu, 01 khu công nghệ cao Đà Nẵng (cả nước có 03 khu), 06 khu kinh tế ven biển trọng điểm và khoảng 50 khu công nghiệp phát triển các ngành lọc hóa dầu, năng lượng, lắp ráp ô tô, đóng tàu, chế biến nông lâm thủy sản, hóa chất, vật liệu xây dựng, khai khoáng, Công nghệ thông tin, dệt may và da giày…Nơi đây có các thành phố lớn như Đà Nẵng (trung tâm phát triển của Vùng), Huế, Nha Trang, Quy Nhơn, Phan Thiết…cùng chuỗi đô thị ven biển (Chân Mây, Hội An, Vạn Tường, Tuy Hòa…) đang hình thành và phát triển nhanh. Trên địa bàn có 04 Di sản văn hóa thế giới được UNESCO công nhận là quần thể di tích Cố đô Huế và Nhã nhạc cung đình Huế (tỉnh Thừa Thiên Huế), Phố cổ Hội An và Khu di tích Mỹ Sơn (tỉnh Quảng Nam). Vùng có nhiều vịnh và bãi tắm đẹp như biển Đà Nẵng được Tạp chí Forbes (Hoa Kỳ) bình chọn là một trong 06 bãi biển đẹp nhất hành tinh. Các địa phương đang tập trung mọi nguồn lực để sớm hoàn thành “cung đường ven biển” dài hơn 500km kết nối các tỉnh, thành của Vùng. Đây chính là những lợi thế lớn để thúc đẩy phát triển các ngành du lịch - dịch vụ, đầu tư kinh doanh các khu nghỉ dưỡng, giải trí cao cấp tầm cỡ quốc tế. Tăng trưởng GDP của Vùng giai đoạn 2007 – 2012 đạt khoảng 12%/năm (riêng năm 2014 đạt gần 10%), cao hơn mức bình quân của cả nước (6%). GDP bình quân đầu người đạt trên 30 triệu đồng (2012), tăng bình quân mỗi năm trên 20% (kể từ năm 2007). Với những lợi thế về địa - kinh tế như trên cộng với các nguồn tài nguyên thiên nhiên đa dạng, phong phú và lao động với chi phí thấp, Vùng Duyên hải miền Trung giữ vai trò như là một hành lang thương mại quan trọng nằm giữa 02 Vùng kinh tế trọng điểm phía Bắc và phía Nam, kết nối với khu vực tiểu vùng sông Mekong mở rộng, Đông Bắc Á và Đông Nam Á. Địa bàn này cũng chính là nơi tập trung nhất về tiềm năng, thế mạnh của kinh tế biển theo tinh thần Nghị quyết TW 4 (khoá X). Tuy vậy, so với hai đầu của đất nước, đến nay tình hình phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt là thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) của Vùng vẫn còn khiêm tốn, chưa tương xứng với những tiềm năng, lợi thế sẵn có. Trong bối cảnh đó, bài viết này phân tích, đánh giá thực trạng công tác xúc tiến đầu tư và thu hút FDI của Vùng thời gian qua, qua đó nêu một số khuyến nghị cho giai đoạn 2016 – 2020. Về thực trạng xúc tiến đầu tư và thu hút FDI vào vùng Duyên hải miền Trung thời gian qua: Trong những năm qua, hoạt động xúc tiến đầu tư đã được chính quyền các tỉnh thành vùng Duyên hải miền Trung coi trọng, triển khai với nhiều chương trình và phương thức khác nhau nhằm đẩy mạnh thu hút vốn đầu tư (đặc biệt là FDI) theo các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội hàng năm. Để hỗ trợ và thúc đẩy các địa phương vùng Duyên hải miền Trung (trong đó các cơ quan chuyên môn liên quan trực tiếp là các Sở Kế hoạch-đầu tư, Trung tâm xúc tiến đầu tư, Ban quản lý các Khu Kinh Tế/Khu Công Nghiệp...) trong việc xây dựng kế hoạch, thực hiện hoạt động xúc tiến đầu tư ở trong và ngoài nước, đặc biệt là các chương trình, hội thảo xúc tiến đầu tư quy mô cấp vùng, chương trình xúc tiến đầu tư cấp Quốc gia.v.v…, Đặc biệt, Ban Điều phối vùng Duyên hải miền Trung và Quỹ Nghiên cứu Phát triển miền Trung đã được thành lập và hoạt động từ năm 2011 thể hiện qua việc ký kết “Biên bản cam kết Liên kết phát triển các tỉnh Duyên hải miền Trung” với sự đồng thuận cao của Lãnh đạo các địa phương. Trong biên bản này đã đề cập nội dung về “phối hợp xúc tiến đầu tư” và “cải thiện môi trường kinh doanh và đầu tư, nâng cao năng lực cạnh tranh” cho toàn Vùng. Kể từ đó, Ban Điều phối vùng đã xây dựng cổng website của Vùng (http://www.vietccr.vn) và tổ chức các sự kiện thường niên về thúc đẩy “liên kết Vùng” trong phát triển cơ sở hạ tầng, du lịch, đào tạo nguồn nhân lực, phát triển các khu kinh tế, khu công nghiệp, khu công nghệ cao…Đặc biệt, “Hội nghị xúc tiến đầu tư vùng Duyên hải miền Trung năm 2013” đã được tổ chức thành công với sự tham dự của tất cả 09 tỉnh thành, Lãnh đạo nhiều Bộ, ngành Trung ương và hơn 600 lượt khách (200 khách quốc tế và 16 đoàn doanh nghiệp nước ngoài) là minh chứng về sự cần thiết phải tăng cường “liên kết vùng trong hoạt động xúc tiến đầu tư ” nhằm tạo “sức mạnh chung” trong thu hút FDI cũng như tiết kiệm ngân sách và đem lại hiệu quả cho từng địa phương cũng như toàn Vùng. Lũy kế đến tháng 9/2015, Vùng Duyên hải miền Trung thu hút được 987 dự án FDI còn hiệu lực với tổng vốn đầu tư đăng ký trên 29,2 tỷ USD, chiếm 5% số dự án và 10,8% tổng vốn FDI đăng ký của cả nước. Dẫn đầu Vùng hiện nay về thu hút FDI là tỉnh Quảng Nam với hơn 5,3 tỷ USD vốn đăng ký. Đứng vị trí thứ hai là tỉnh Phú Yên (hơn 4,9 tỷ USD) và thứ 3 là tỉnh Quảng Ngãi (gần 4,1 tỷ USD). Đà Nẵng hiện dẫn đầu Vùng về số dự án (chiếm hơn 1/3 tổng số dự án của cả Vùng) nhưng do phần lớn là những dự án quy mô vốn vừa và nhỏ của các doanh nghiệp Nhật Bản, Hàn Quốc…nên thành phố được xem là “hạt nhân”, động lực phát triển của Vùng chỉ đứng ở vị trí thứ 4 về lượng vốn FDI đăng ký. Hiện nay vốn FDI đăng ký vào Vùng chủ yếu tập trung vào các lĩnh vực kinh doanh bất động sản, du lịch và dịch vụ (dọc theo “cung đường ven biển” dài hơn 500km); các ngành công nghiệp sản xuất và chế biến, chế tạo…Lĩnh vực nông, lâm, thủy sản và các ngành khác thu hút FDI còn hạn chế. Vẫn chưa có nhiều công ty lớn, tập đoàn đa quốc gia đầu tư vào các lĩnh vực công nghệ cao, công nghệ nguồn, dịch vụ có giá trị gia tăng cao. Như vậy, kết quả thu hút FDI của Vùng Duyên hải miền Trung như trên là còn khiêm tốn so với các vùng kinh tế trọng điểm ở phía Bắc, phía Nam và chưa tương xứng với các nguồn lực và lợi thế sẵn có của Vùng. Thực tế cho thấy sự phối hợp, liên kết vùng trong hoạt động xúc tiến đầu tư giữa 09 tỉnh thành Vùng Duyên hải miền Trung thời gian qua đã mang lại nhiều kết quả tích cực, tuy nhiên còn một số tồn tại cần được khắc phục và hoàn thiện tốt hơn. Cụ thể như việc triển khai các nội dung “liên kết” vẫn chủ yếu tập trung vào tổ chức các hội nghị, trao đổi thông tin và chia sẽ giải pháp, kinh nghiệm, chưa có nhiều chương trình và hoạt động đi vào chiều sâu và cụ thể hơn. Sự phối hợp giữa các cơ quan, đầu mối xúc tiến đầu tư của các địa phương trong Vùng có lúc còn rời rạc, thiếu sự thống nhất. Công tác phối hợp giữa các địa phương trong việc xây dựng kế hoạch, tổ chức các đoàn đi xúc tiến đầu tư ở nước ngoài đôi khi còn thiếu đồng bộ, cần cải thiện theo hướng tăng tính “hợp tác” giữa các tỉnh có lợi thế tương đồng để tổ chức thành một đoàn chung có sự tham dự, chủ trì của Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Một số định hướng và giải pháp giai đoạn 2016 – 2020 Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC) chính thức hình thành vào cuối năm 2015 và Hiệp định đối tác chiến lược xuyên Thái Bình Dương (TPP) sẽ được ký kết trong tương lai gần là các sự kiện có tác động tích cực đối với hoạt động xúc tiến đầu tư nước ngoài, dự kiến sẽ tạo “cú huých” thúc đẩy các làn sóng FDI tiềm năng mới vào Vùng Duyên hải miền Trung. Do vậy, để đón đầu cơ hội nhằm đẩy mạnh thu hút FDI và mang lại sự thịnh vượng cho Vùng, giai đoạn 2016 - 2020 cần tập trung vào một số vấn đề cụ thể sau đây: Một là, các địa phương vùng Duyên hải miền Trung cần hoàn thiện chính sách thu hút FDI theo hướng hội nhập quốc tế và khu vực để tạo thuận lợi nhất cho các nhà đầu tư nước ngoài tại Vùng. Hai là, tập trung huy động mọi nguồn lực đầu tư, phát triển đồng bộ hệ thống cơ sở hạ tầng, nhất là hạ tầng giao thông theo các chương trình trọng điểm đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Chú trọng nguồn vốn xã hội hóa và kêu gọi các doanh nghiệp FDI, tập đoàn lớn đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng theo các hình thức BOT, BTO, BT, PPP... Ba là, thực hiện tốt và có chiều sâu công tác đào tạo và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao với tầm nhìn dài hạn trên cơ sở “Chiến lược phát triển nhân lực Việt Nam thời kỳ 2011-2020” của Thủ tướng Chính phủ. Các chương trình hành động về đào tạo nghề cần có sự liên kết, phù hợp với yêu cầu sử dụng của các doanh nghiệp. Khuyến khích và hỗ trợ doanh nghiệp FDI đào tạo lao động ngay tại doanh nghiệp. Bốn là, các địa phương vùng Duyên hải miền Trung nên chú trọng thu hút đầu tư vào một số lĩnh vực Vùng có lợi thế so sánh: thương mại - dịch vụ, du lịch, bất động sản, giáo dục và y tế chất lượng cao, chế biến nông lâm thủy sản...; đồng thời cần định hướng thu hút FDI vào các lĩnh vực công và nông nghiệp công nghệ cao, các ngành công nghiệp phụ trợ, sản phẩm tham gia chuỗi giá trị toàn cầu, qua đó thúc đẩy chuyển giao công nghệ và nâng cao năng lực cạnh tranh của Vùng. Năm là, cần đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động xúc tiến đầu tư , đảm bảo yếu tố liên kết vùng, có sự điều phối chung thống nhất của Trung ương (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) về mặt nội dung, thời gian và địa điểm theo Quyết định số 03/QĐ-TTg ngày 14/1/2014 của Thủ tướng Chính phủ nhằm tạo sức mạnh thu hút FDI tổng thể cho toàn Vùng. Tăng cường kết nối với các đại diện xúc tiến đầu tư của Việt Nam ở nước ngoài tiếp cận xúc tiến đầu tư theo từng nhà đầu tư và dự án cụ thể, tổ chức đoàn xúc tiến đầu tư chung gồm các Bộ ngành và một số địa phương đến những quốc gia đối tác chủ lực như Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore, Thái Lan...Về lâu dài cần xây dựng một chiến lược xúc tiến đầu tư tổng thể, thống nhất cho Vùng Duyên hải miền Trung với tầm nhìn dài hạn (trong đó có định hướng cho từng thời kỳ). Sáu là, các địa phương cần coi trọng hoạt động “ xúc tiến đầu tư tại chỗ”, đặc biệt là tổ chức đối thoại, hỗ trợ các doanh nghiệp FDI hiện hữu giải quyết những khó khăn, vướng mắc, triển khai dự án có hiệu quả để chính họ là hình ảnh tốt để marketing thu hút nhà đầu tư mới. Cổng thông tin website của các cơ quan đầu mối xúc tiến đầu tư từ Trung ương đến các địa phương trong Vùng cần tiếp tục bổ sung, nâng cấp để đạt tính chuyên nghiệp, hiệu quả hơn với nhiều ngôn ngữ như Anh, Hoa, Nhật, Hàn... Những gợi ý trên có thể giúp cho các địa phương thuộc Vùng Duyên hải miền Trung có những định hướng phát triển trong thời gian tới.
TÀI LIỆU THAM KHẢO Nội dung bài viết được tham khảo từ Báo cáo tổng kết những năm gần đây của các Ban quản lý các khu kinh tế, khu công nghiệp, các Trung tâm xúc tiến đầu tư ở các địa phương thuộc Vùng Duyên hải miền Trung và cổng website của Vùng (http://www.vietccr.vn- Cơ sở dữ liệu vùng Duyên hải miền Trung).
»
Tọa đàm
»
Trường CT HC SaVanNaKhet Lào
»
2016